Muhammed Ca'fer Ed-Dımeşkî -kuddise sırruh- (5)

"Velâyet şartlarının tefsîri ve açıklaması odur ki; bunun tahsîli O'nunla vasıflanmakla, yâni daha doğrusu O'nun ahlâkıyla muttasıf olma sebebiyle gerçekleşir; çünkü İlâhî sıfatların ıslâhı tüm şeylerden daha öndedir.

Velâyeti kazanma ve ona ehil olma ile ilgili olarak O -sallallahu aleyhi ve sellem-:

O'nunla ahlâklanmak; şartların kabulünden başka, O'nun sıfatlarıyla ahlâklanmak, yâni O'nun vasıflarıyla muttasıf olmak demektir. Hiç şüphe yok ki velâyet şartları, Allah'a âit olan bu ahlâkla, Allah'ın her sıfatın kemâlini biraraya topladığı bu isim cihetinden tahsîl edilebilir.

Allah Sübhânehû, 'Allah' ile, yâni bu toplayıcı isimle onun 'Velî'si olduğunu, vasıflandığında bu İsm-i kerîm'le vasıflanmayanın bu isimle tesmiyye de olunamayacağını; dolayısıyla bir velînin 'velî' dahî olamayacağını haber vermiştir.

Buradaki sır, bu velînin bâzı vasıflarını çok daha muhteşem kılar. O 'Allah' ile olan, yâni O'nunla beraber olan bir 'Kibrîtü'l-ahmer'dir. İlâhî vasıfların tahsîline ulaşmak için kendisine nazar edilen isim de işte budur. Ancak, her nebî aynı zamanda velî de olduğu için, o velâyeti yönünden Hâtemü'r-rusül'e tâbî olur. Hatm'in ona olan nisbeti, resul ve nebîlerin ona nisbeti gibidir. Bu Hatm, onların velâyetleri itibâriyle mişkâtından almaları bakımından Resûlullah'ta bâkî olmuştur. Hâl böyle olunca, onun mişkâtından alması itibâriyle, bu seyr-i sefer üzre olan meziyeti Hâtemü'l-velâye'ninkine nakledilemez. Bu, onun bu husûsî üstünlüğüne nisbetle, O'nun da -sallallahu aleyhi ve sellem- yüksek oluşu ve umûmun Resulullah'a tâbî oluşu beyânına girer.

Bu Hatm'in -aleyhisselâm- velâyeti yönünden hükmü, Cenâb'ına -sallallahu aleyhi ve sellem- vâris olan velîler hakkında geçerli olan hükümden ayrı değildir. Zîrâ 'Hatmiyyet' meziyyeti onun olmuştur; o ise, "Hatmiyyet"i ile ancak geçmiştekileri hatmedebilmiştir. Mustafâ'nın -sallallahu aleyhi ve sellem- hatmiyyetinin onunkiyle farkı; onun, yâni Hâtemü'r-rusül'ün hem velî, hem resul, hem de nebî olmasıdır. Hâtemü'l-evliyâ'ya gelince; ona olan tâbîliklerinin kemâliyle Muhammed -sallallahu aleyhi ve sellem-in, Cenâb'ına vâris olan Muhammedî Allah velîlerinde bekâ bulması gibi, aynı şekilde bu Hatm de vâris velîlerde ve umum velîlerde bâkîlik hükmüyle, O'na tâbî olmak sûretiyle yüklenici ve taşıyıcı verâsete vâris olan velîdir.

"O (Hâtemü'l-evliyâ) İlâhî mertebelerin müşâhadecisidir. Bu hâl, geride kalan velîler gibi velâyeti bakımından bu Hatm için geçerli olduğu gibi, her velî için de geçerlidir.

"Hâtemü'l-evliyâ, Hatmiyyet'inin husûsiyeti ve diğer umûmî hâlleri itibâriyle, Enbiyâ'i'l-kirâm ve Rusülü'l-izâm cemâatinin öncüsü olan Hâtemü'r-rusül Muhammed -sallallahu aleyhi ve sellem-in güzelliklerinden bir güzelliktir. Çünkü onun Cenâb-ı şerîf'i bütün varlıkların üzerinde, tüm mertebelerde mukaddem ve evveldir; ona öncülüğü hamleden tecellî diğer tecellîlerin üzerindedir.

Zîrâ o, bu hususta Allah-u Teâlâ'nın:

Buyruğuyla kendisine işâret ettiği "İlk asıl"dır. O, Rabb'i üzerine ilk delil olarak, gaybın gaybından husûle getirilen 'Gizli varlık'tır. Aynı zamanda O, Allah'ın bütün isimlerinin ve sıfatlarının kendisiyle seyrettiği 'Zâtî Nûr'dur.