Mahmûd bin Ali ed-Dâmûnî -kuddise sırruh- (4)

"Şerîat'ın sâhibi, en yüksek makâmın da sâhibi olduğu için, resullerin, nebîlerin ve velîlerin Hâtemü'l-evliyâ'sı, teşrî'de (Şerîat hususunda) Hâtemü'r-rusül'e tâbîdir. Bununla birlikte bu, zikrolunan 'Hâtemü'l-velâye' makâmında ona noksanlık vermez. Bana göre onun makâmı, ona tâbîlikle değil, asâlet yoluyla bu yüksek ilim hâsıl kılındığı için, bir haberci olmak nevinden Hâtem olmayan kişiye nisbetle şöhret bulmuştur. O bir metbû (tâbî olunan kişi) olduğu zaman, zikrolunanın da Hâtemü'l-evliyâ olması nedeniyle bizim gittiğimiz yola aykırı bir durum teşkil etmez. Velâyet'i nihâyete erdiren Hâtem, farklı bir yönden, zikrolunan bu ilim husûsunda başkasından yüksek olduğu gibi; tâbi olan kimsenin daha aşağıda olması mânâsıyla da düşük olur. Nitekim bizim Şerîat'ımızın zâhirinde, Hâtemü'l-velâye'nin bir cihetten başkasından düşük, diğer bir cihetten ise başkasından yüksek olduğu yönündeki bizim bu görüşümüzü teyid eden birtakım şeyler zuhur etmiştir. Bu da, Ömer İbnü'l-Hattâb -radiyallahu anh-in Bedir esirlerinin hükmü hakkındaki fazileti (üstünlüğü) husûsunda vârid olan şeydir. Peygamber Aleyhisselâm ve Ebu Bekir onların öldürülmeleri yerine fidye ile İslâm'a yardıma iktidâ etmelerini tercih ettikleri zaman, Ömer -radiyallahu anh- onlar hakkında ya Müslüman olmalarını, ya da boyunlarının vurulmasını tavsiye etmişti; Ömer -radiyallahu anh-in görüşü muvafık düştü, Allah-u Teâlâ Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-ine vahyedip:

Buyurmak sûretiyle Ömer -radiyallahu anh-in seçtiği reyi tasdik etti.

Hattâ Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurdu:

Hurma ağaçlarının aşılanması hususunda meydana gelen şey de böyledir. Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- faydasız gördüğü için onu terketmelerini söylemişti, olar da onu terkettiler. Ancak o yıl hurma olmadı. Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-e bunun sebebi sorulduğunda:

"Bir defasında Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-e peygamberlik, tuğlalardan yapılmış bir yapının duvarı şeklinde temsil olundu.

Nitekim duvar onunla -sallallahu aleyhi ve sellem- tekmil olup tamamlanmıştı. O, kendisini tamamladığı bu binâdan ve bu mekânın en yücesindeki tek bir tuğladan başkasını görmedi. Zikrolunan o duvar, onun etrâfını dönüp tamamladığı, bütün işler hakkında, hiçbir şeye ihtiyaç bırakmayan duvardır.

O öyle bir duvardır ki, Peygamber Aleyhisselâm şu buyruğu ile ona işâret etmiştir:

Bu duvar, Nübüvvet duvarından kinayedir ki, Peygamber Aleyhisselâm onun imamı olmuştur.

Ayrıca o, iki gayb mânâsını ve cismânî sûretler içinde rûhâniyyetlerin zuhurunu temsil etmesi bakımından Mescid'in de duvarıdır. İşte Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- risâleti yönünden değil, nübüvveti ve velâyeti bakımından, nübüvvet duvarının kendisiyle tamamlandığı, nübüvvetler ehli üzerindeki en yüksek makamın ve seyyidliğin kendisiyle tamamına eriştiği bu bir tuğladan başkasını görememiştir. Onun tuğlası, şüphesiz bütün tuğlalardan daha yüksek ve yüce idi; onların meziyetlerinin ve mânevî kemâllerinin 'duvar' olması yönünden, vasıfların ve kemâllerin ona ertelenmesiyle tamamlamıştı. O -sallallahu aleyhi ve sellem- bu bir tuğla ile, bütün Enbiyâ'nın ve Rusülü'l-kirâm'ın metbû'u (tâbî olduğu kişi) olduğu için, 'tâbîlik' hükmü nedeniyle öne geçmişti.

O, Cebrâil Aleyhisselâm vâsıtasıyla kendisine vahyedildiği vakit, makam itibariyle değil, Hazret'in yüce Zât'ına mülâkî olmak sûretiyle bir tâbî idi.

Tıpkı Allah-u Teâlâ'nın buyurduğu gibi:

Yani ilhamla değil, kelâmla vahyolunana tâbî ve herhangi bir makâmın Hazret'iyle değil, Yüce Hazret-i Zât'la mülâkî olurdu. Nitekim 'gümüş tuğla' tâbiri, Hikmet'in zâhire gâlip geldiğine işâret eder. Buna mukâbil olarak, 'altın tuğla' da Hikmet'in bâtına galebesine işâret eder.