islamilminfazileti
  EVLİYÂ-İ KİRAM -Kaddesallahu Esrârehüm- HAZERÂTI'NIN "HÂTEMÜ'L-EVLİYÂ" HAKKINDAKİ BEYAN ve İFŞAATLARI (140) Mahmûd bin Ali ed-Dâmûnî -kuddise
 
HÂTEM-I VELI

Mahmûd bin Ali ed-Dâmûnî -kuddise sırruh- (1)


EVLİYÂ-İ KİRAM
-Kaddesallahu Esrârehüm- HAZERÂTI'NIN
"HÂTEMÜ'L-EVLİYÂ" HAKKINDAKİ
BEYAN ve İFŞAATLARI (140)

Mahmûd bin Ali ed-Dâmûnî -kuddise sırruh- (1)

 

HAYATI ve ESERLERİ

On sekizinci yüzyılın sonları ile on dokuzuncu yüzyılın başları arasında Osmanlı coğrafyasında yetişen Halvetî/Şa'bânî şeyhlerinin büyüklerinden olan Muhammed Mahmûd bin Alî ed-Dâmûnî -kuddise sırruh- Hazretleri'nin hayatı ile ilgili kaynaklarda yeterli bir bilgi bulunmamaktadır. Hakkında elde edebildiğimiz mevcut bilgiler, ancak tezkirelerde ve ve bâzı silsile listelerinde rastladığımız kısa kayıtlardan ibârettir.

Tabîb-zâde Mehmed Şükrî Efendi'nin "Silsile-nâme-i Sûfiyye" adlı eserinde kaydettiğine göre, Halvetiyye yolunun Karabaş Velî -kuddise sırruh- Hazretleri üzerinden yürüyen Şa'bâniyye koluna mensup olup, bu yolun büyüklerinden Şeyh Mahmûd el-Kürdî -kuddise sırruh- Hazretleri'nin hizmetlerinde bulunmakla mânevî kemâle ermiş, Şeyh'inin 1195'te vefâtı üzerine Halvetiyye tarikatı postnişînliğine yükselmiş ve otuz dört yıl irşadla geçen bir ömürden sonra, 1230 yılında vefât etmiştir. Vefâtından sonra yerine vasiyeti gereği halîfelerinden Mustafâ en-Nahlevî -kuddise sırruh- Hazretleri geçmiş, yol bu silsile zinciri üzerinden devam etmiştir. ("Silsile-nâme-i Sûfiyye", Üsküdar Hacı Selim Ağa Ktp. Azîz Mahmûd Hüdâyî, nr.: 1098, vr. 8a)

Mahmûd ed-Dâmûnî -kuddise sırruh- Hazretleri "Cevâhirü'l-Kıdem" adlı eserinin ünvan yaprağında kendisini "el-hakîrü'l-müftekiru'd-da'âmetü'l-âlî ve'd-dûnî Muhammed Mahmûd ibn Alî ed-Dâmûnî eş-Şâfi'î el-Halvetî en-Nakşıbendî" şeklinde takdim etmiştir ki, bu onun Nakşibendî tarîkatı ile de yakından ilgisi olduğunu gösterir. (Millet Ktp. Reşîd Efendi, nr.: 407, vr. 1a)

Tasavvuf ve Hadis ilmi sahasında kıymetli eserler telif etmiş olan Hazret, mânâsı açık olmayan bâzı müphem Hadis-i şerif'leri kolay anlaşılır hâle getirmek için "Kitâbu'l-Esmâ'i'l-Mubheme" adında bir eser yazdığı gibi; Şeyhü'l-Ekber Muhyiddîn İbnü'l-Arâbî -kuddise sırruh- Hazretleri'nin "Fusûsu'l-Hikem"in- deki gizli sırları açığa çıkarmak ve havsalanın alamadığı ince noktaları çözüme kavuşturmak amacıyla da "Kitâbu Cevâhirü'l-Kıdem alâ Fusûsu'l-Hikem" isminde bir şerh yazmıştır.

 

"HÂTEMÜ'L-VELÂYE" HAKKINDAKİ BEYAN ve İFŞAATLARI

Şeyh Mahmûd bin Alî ed-Dâmûnî -kuddise sırruh- Hazretleri Muhyiddîn İbnü'l-Arâbî -kuddise sırruh- Hazretleri'nin "Fusûsu'l-Hikem"i üzerine yazdığı "Kitâbu Cevâhirü'l-Kıdem alâ Fusûsu'l-Hikem" adlı şerhinde "Hâtemü'n-nübüvve" ve "Hâtemü'l-velâye"nin nübüvvet ve velâyet mertebeleri arasındaki üstünlüğünü ortaya koyan eşsiz izahlar ortaya koymuş; bu hususla ilgili karmaşık meseleleri aydınlatacak son derece mühim ifşaatlarda bulunmuştur.

 

Hâtemü'r-Risâle ve Hâtemü'l-Velâye'nin,
"İlm-i Billâh", "Sükût İlmi" ve "Velâyet-i İlâhî" Hususundaki
Fazilet ve Üstünlükleri:

Mahmûd bin Alî ed-Dâmûnî -kuddise sırruh- Hazretleri "Fusûsu'l-Hikem"deki gizli mânâları açmak maksadıyla kaleme aldığı "Kitâbu Cevâhirü'l-Kıdem alâ Fusûsu'l-Hikem" isimli eserinde, Resulullah Aleyhisselâm'ın "Hâtemü'r-risâle" vasfını bilinenden çok farklı bir mânâda te'vil ederek; "İlm-i billâh", "Sükût ilmi" ve "Velâyet-i İlâhî" hususunda onun kâmil vârisi olan Hâtemü'l-evliyâ'nın da, bu has lütuflara mazhar olma noktasında ondan bir farkı olmadığını haber vermiştir:

"Zât Hazret'inden alınan bu 'İlm-i billâh', yâni Allah'ın -Azze ve Celle- ilmi ki, ziyâde olandır ve tecelliyât itibariyle göz açıp kapayacak her anda diri ve uyanık durumdadır. Bununla birlikte tüm mümküniyetlere ve sabitliklere nisbetle sükût, O'nun bizzat kendisinden verilmiştir. İlk kısımda ilmin nefyi, mümküniyetlerin tümüne göre gerçekleştiği gibi; her ikisi de aczin kendisini nurlandırdığı nisbette ona güç yetirebilir. Zîrâ 'Acz' sâhibi âcizdir, makamlarda terakkîye güç yetiremez. İlim sâhibi ise, ilmin kuşatıcılıkları sâyesinde dâimâ terakkî hâlindedir, ona derecelerin bilgisi verilir.

Allah-u Teâlâ Muhammed -sallallahu aleyhi ve sellem-ine:

'De ki: Rabb'im! İlmimi arttır!' (Tâ-hâ: 114)

Buyurduğu gibi; o da Muhammedî meşreb ve Ahmedî mezhebdir. Yâni taksim edilenlerin tümüyle Zât'ın ve sükûtun hakikatini istemektedir. Onların her ikisinde de Zât'ın kelâmından başka bir kelâm yoktur. İlk kısım kâmiler zümresine mensup âlimlerin, Hazret-i Zât-ı Rabbü'l-âlemîn'in kendilerine ilkâ etmesiyle, ilimlerini elde etmeleriyle ilgili olduğu hâlde; ikinci kısım her an, yalnız Hâtemü'r-rusül için geçerlidir. O, Allah -Azze ve Celle-nin risâlet hususunda öne geçirmesiyle, kendisine akran olanların ya da kendisine akran olamayanların dışında tüm akranları üzerine, bu zamandaki resuller ve geçmiş zamanlardan bir zaman olan herhangi bir zamanın ehline varıncaya dek Hatm'in kendisiyle gerçekleştiği kimsedir. Mûsâ Aleyhisselâm, kardeşi Hârûn'a ve talebesi Yûşa bin Nûn'a nisbetle kendi zamanındaki resullerin Hâtem'i idi. Süleyman da babası Dâvûd Aleyhisselâm'a nisbetle kendi zamânındaki resullerin Hâtem'iydi. Çünkü Allah-u Teâlâ, ilminin ziyâdeliği nedeniyle onu babasından üstün kılmıştı. Kezâ Nûh Aleyhisselâm da, makâmında misli ve benzeri olmadığı için kendi zamanındaki resullerin Hâtem'i idi.

İşte Peygamber'imiz Muhammed Aleyhissalâtu ves-selâm da kendi zamanında, makâmında misli ve benzeri olmadığı için zamanının 'Hâtemü'r-rusül'ü idi. Bununla birlikte, aynı şekilde o 'Hâteme'n-nebiyyîn'; yâni Nebîlerin de 'Hâtem'i ve her iki mânâda umûmî surette 'Hâtemü'l-mürselîn'; yâni 'Resuller'in Hâtem'i'dir. Hâtemü'n-nübüvve ve Hâtemü'r-risâle, nebîlerden ve resullerden -aleyhimüsselâm- herhangi bir kimse olmadığı için, umûmî mânâda Peygamber'imiz Muhammed Aleyhis-salâtu vesselâm'ın emrine tahsis edilmiştir.

Tıpkı bunun gibi, Hâtemü'r-rusül (risâle) de has mânâsıyla resullerin -aleyhimüsselâm- makamlarından has bir makamdır; bu makam (bu mânâda) yalnız Peygamber'imiz Muhammed Aleyhissalâtu vesselâm için geçerli değil, belki has mânâsıyla, yâni Nûh, Mûsâ, Süleyman ve emsâli olan resullerin -aleyhimüsselâm- kendi zamanındaki resullerin Hâtem'i olması anlamındadır.

İşte böylece, zikri geçen mânâda, Hâtemü'r-rusül'ün vârisi olan evliyâ'i'l-kirâm'ın Hâtem'i de, aynı şekilde bu makamda karar kılar." ("Kitâbu Cevâhirü'l-Kıdem alâ Fusûsu'l-Hikem", Millet Ktp. Reşîd Efendi, nr.: 407, vr. 66a)

 


| Hakikat'te Bu Ay | Diğer Sayılar | Ana Sayfa |

 

 


 
  Bugünkü Ziyaretçi Sayısı 69 ziyaretçi (411 klik) Hoşgeldiniz  
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol